Vụ 6 năm t;;ù vì nuôi, bán gà lôi trắng: Chính quyền, kiểm lâm chính thức lên tiếng bênh vực, luật sư bào chữa miễn phí

Việc người đàn ông nuôi, nhân giống và bán gà lôi trắng- động vật rừng nguy cấp, quý hiếm trong Sách Đỏ, bị tòa sơ thẩm kết án 6 năm tù gây chú ý dư luận. Chính quyền, kiểm lâm, gia đình, luật sư nói gì về việc này?

Kể từ ngày chồng là anh Thái Khắc Thành (SN 1980, trú xóm Thịnh Tâm, xã Đô Lương, tỉnh Nghệ An) bị kết án 6 năm tù do vi phạm quy định về bảo vệ động vật nguy cấp, quý, hiếm, chị Nguyễn Thị Oanh (SN 1992) vẫn chưa thể nguôi nỗi niềm.

“Gia đình tôi không ai biết đó là con vật nuôi bị cấm. Nếu biết vi phạm pháp luật thì chúng tôi sẽ không làm như vậy”, chị Oanh xót xa nói.
Chị Oanh cho biết, anh Thành và chị kết hôn từ nhiều năm trước. Cả hai vợ chồng có với nhau 3 người con, trong đó con đầu 7 tuổi và bé út mới hơn 1 tuổi. Hằng ngày, chị Oanh làm việc ở một công ty gần nhà, còn anh Thành làm nghề nông, trồng cây cảnh, nuôi chim và thỉnh thoảng đi hát đám cưới để kiếm thêm thu nhập.
Chị Oanh đau xót trước việc chồng bị kết án 6 năm tù. Ảnh: T.Lương
Vào năm 2022, anh Thành mua một con gà lôi trống từ một người không quen biết trên mạng xã hội để về nhà nuôi nhốt. Hai năm sau, cũng qua mạng xã hội, chồng chị liên hệ với người ở huyện Diễn Châu (cũ), trao đổi một con chim chích chòe lửa mà mình đang nuôi để lấy hai con gà lôi mái của người này, đưa về nuôi chung với con gà lôi trống đã mua trước đó.
Sau một thời gian nuôi, đầu năm 2025, gà mái sinh sản, nở được 10 con gà lôi con. Khi gà lớn, anh Thành rao bán trên mạng xã hội và có một tài khoản nhắn tin đặt hàng.
Anh Thành bán gà với giá khoảng 500 nghìn đồng/con, nhưng trong quá trình giao hàng, anh bị công an bắt quả tang, thu giữ 10 con gà tang vật. Công an sau đó đến khám nhà và thu giữ 3 con gà còn lại.
“Khi mua gà lôi về, chồng tôi nuôi chung với đàn gà nhà. Anh Thành đam mê cây cảnh và nuôi chim. Anh lấy đó làm thú vui chứ tôi nghĩ anh không biết là con vật nằm trong Sách Đỏ. Nếu biết gà bị cấm bán thì chắc chồng tôi sẽ không làm như vậy. Hơn 5 triệu đồng từ tiền bán gà để đổi lấy mức án 6 năm tù và tương lai của các con thiệt thòi vì cha đi tù, tôi nghĩ không ai lựa chọn”, chị Oanh bày tỏ.
Cũng theo chị Oanh, từ ngày chồng bị bắt giữ, chị phải nghỉ hẳn công việc làm công nhân để ở nhà chăm sóc 3 đứa con thơ và mẹ chồng già yếu. “Mong cấp trên xem xét hoàn cảnh của gia đình, giảm nhẹ hình phạt để chồng tôi được trở về chăm sóc các con và mẹ chồng già yếu. Mẹ của anh cũng “gần đất xa trời”, sợ rằng khi anh bị giam giữ lâu sẽ không còn có cơ hội về nhà gặp mẹ lần cuối. Các con ngày nào cũng hỏi bố bao giờ trở về, tôi không biết trả lời với các con như thế nào”, chị Oanh buồn bã chia sẻ.

Khu vực nuôi nhốt gà, chim cảnh của anh Thành ở xóm Thịnh Sơn. Ảnh: T.Lương
Trao đổi với PV VietNamNet, ông Thái Khắc Dũng, Trưởng thôn Thịnh Sơn, xã Đô Lương, tỉnh Nghệ An cho biết, kể từ khi anh Thành bị bắt giữ, hàng trăm người dân trong xóm đều bàng hoàng và xót thương.
Theo ông Dũng, sự việc anh Thành nuôi động vật quý hiếm, cả xóm không ai hay biết.
“Thành có đam mê nuôi chim, ca hát. Hằng ngày, nuôi chim, trồng cây cảnh, làm nông nghiệp và ai thuê hát đám cưới thì Thành đi hát để kiếm thêm thu nhập cho cả nhà”, ông Dũng nói.
Trưởng thôn Thịnh Sơn kể, mấy năm trước, anh Thái Khắc Thành nuôi chim chích chòe, chào mào… Sau đó, có một số người ở huyện Diễn Châu (cũ) đưa gà lôi trắng lên đổi lấy chích chòe và cây cảnh. “Họ đổi lấy cây cảnh, chích chòe, còn anh Thành lấy 2 con gà mái và 1 con có từ trước đó. 3 cá thể gà này được Thành nuôi lớn và gà đẻ trứng, ấp nở ra được 10 con gà con”, ông Dũng kể.
Anh Thành thời điểm bị công an bắt giữ cùng tang vật. Ảnh: Người dân cung cấp
Ông Thái Khắc Dũng cho hay: “Thành không biết gà này bị cấm nên đăng bán để mua tivi cho các con xem vào dịp nghỉ hè. Nếu Thành biết đó là động vật quý hiếm thì tôi nghĩ công dân này không vi phạm, bởi ở địa phương anh này rất hiền lành và tuân thủ pháp luật. Hằng ngày, Thành cố gắng lao động để nuôi các con và mẹ già”.
“Khi nghe tin Thành bị án tù vì nuôi gà quý, xóm làng đều bàng hoàng, thương cho hoàn cảnh của anh, mọi người đã ký giấy xin giảm án cho Thành”, ông Dũng nói.
Ông Trần Văn Sơn, Chủ tịch UBND xã Đô Lương cũng cho biết: “Địa phương không nắm được việc anh Thành nuôi gà lôi trắng ở nhà. Gia đình anh Thành có hoàn cảnh khó khăn. Anh Thành là công dân có nhân thân tốt, do công dân thiếu hiểu biết về pháp luật, chứ không cố tình làm sai để gây ra hậu quả. Thực tế có nhiều người dân không biết con vật nào bị cấm, con nào được phép nuôi”.
Xem xét về góc độ pháp lý, Luật sư Phan Văn Chiều, Giám đốc Công ty Luật Hà Châu (Đoàn luật sư tỉnh Hà Tĩnh) cho biết, trên cơ sở cấu thành tội phạm theo quy định pháp luật thì hành vi nuôi nhốt động vật hoang dã cấp quý hiếm mà chưa được cơ quan có thẩm quyền cấp phép rõ ràng là trái quy định. Cơ quan tiến hành tố tụng truy tố như vậy là không sai.
Tuy nhiên, qua diễn biến vụ việc, có thể nhận thấy rằng động cơ, mục đích của anh Thái Khắc Thành ở đây là nhân giống và bán lại, không mang tính chất giết thịt, triệt hạ đi nguồn động vật cấp quý hiếm này, do đó xét góc độ tính chất nguy hiểm của xã hội trong thực hiện hành vi của anh Thái Khắc Thành là không lớn.
“Sau khi Tòa án xét xử sơ thẩm, nếu bị cáo có đơn kháng cáo về việc xem xét lại mức án, xin giảm nhẹ hình phạt thì Tòa án cấp phúc thẩm sẽ tiến hành đánh giá lại bản án sơ thẩm, trên cơ sở đánh giá tính chất mức độ nguy hiểm của hành vi hậu quả xảy ra,… và các tình tiết khác của vụ án nếu thấy rằng mức án trên là chưa phù hợp thì Tòa án có thể xem xét giảm nhẹ cho bị cáo khi có đủ căn cứ theo quy định pháp luật”, luật sư Phan Văn Chiều nói.
Theo một lãnh đạo hạt kiểm lâm, thuộc Chi cục kiểm lâm tỉnh Hà Tĩnh, gà lôi trắng được xếp vào danh mục động vật nguy cấp, quý hiếm, cần được bảo vệ.
“Trước đây, gà lôi trắng được phép nuôi nhưng sau đó xếp vào động vật nằm trong Sách Đỏ, quý hiếm, cần được bảo vệ giống như loài hổ… nên cấm nuôi nhốt.

Khi phát hiện người dân nuôi gà lôi trắng, nên vận động người dân giao nộp, thả về rừng, hướng dẫn người dân chấp hành pháp luật. Trong trường hợp người nuôi gà lôi trắng thiếu hiểu biết, không biết đó là loài quý hiếm thì phải có căn cứ chứng minh.
Về pháp luật nên xem xét vì có thể gà này được nuôi từ thời điểm chưa bị cấm. Trước đây gà lôi trắng này được phép nuôi sinh sản, bán rầm rộ. Sau này luật cấm nuôi nhốt những loại nguy cấp. Nhiều người dân thấy gà đẹp nên nuôi và nhân giống chứ không biết đó là loài quý hiếm”, vị cán bộ hạt kiểm lâm nói.
Theo hồ sơ vụ án, năm 2024, Thành lên mạng xã hội mua con gà lôi trống của người không quen biết ở Cần Thơ với giá 4,5 triệu đồng. Sau đó, cũng qua mạng xã hội, Thành liên hệ với người ở huyện Diễn Châu cũ, trao đổi một con chim chích chòe lửa mà mình đang nuôi lấy hai con gà lôi mái của người này, đưa về nuôi chung với con gà lôi trống đã mua trước đó.
Cơ quan điều tra cho rằng, Thành không đăng ký với cơ quan có thẩm quyền về việc nuôi những con gà lôi trên. Quá trình nuôi, các con gà lôi mái đẻ được 13 trứng, 3 trứng bị hỏng, số còn lại ấp nở ra được 10 gà con.
Đến tháng 3/2025, muốn bán gà lôi con lấy tiền, Thành lên mạng xã hội đăng bán gà lôi con.
Ngày 26/3/2025, Thành đồng ý bán 10 cá thể lôi con cho một người không biết tên trên mạng, để lấy 6 triệu đồng. Đến ngày 2/4/2025, lực lượng chức năng kiểm tra tại đường DH07, xã Song An, huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình (cũ), phát hiện ô tô biển số 37K-25841 đang vận chuyển 10 cá thể nghi là gà lôi trắng – loài nằm trong danh mục IB thuộc nhóm động vật nguy cấp, quý, hiếm. Tài xế khai chở số động vật này theo yêu cầu của Thái Khắc Thành.
Khám xét nơi ở của Thành, cơ quan điều tra thu giữ thêm 3 cá thể gà lôi trắng (tên khoa học Lophura nycthemera), thuộc lớp chim, bộ gà, họ Trĩ. Theo kết quả điều tra, tổng cộng Thái Khắc Thành đã nuôi, sở hữu và vận chuyển 13 cá thể gà lôi trắng.